जीवनातील मार्गदर्शक. कुसुमाग्रज.

 १५ मे २०२१. जीवनातील मार्गदर्शक - कुसुमाग्रज.

पाचोळा. कविता.

  आता मी हेच आध्यत्मिक अधिष्ठान, सगळ्यांच्या जीवनात असतेच असते. हे सिध्द करणार अाहे. कदाचित, तुम्हाला, त्याची जाणिव नसेल. कसे ते सांगते.  मराठी लोकांमध्ये,  "कुसुमाग्रजांना न ओळखणारे, व्यक्ती विरळाच. खरे तर अजिबात नाही बोलणे, मला आवडले असते. पण आज कित्येक मंडळी शालेय जीवनात शिकलेले धडे, कविता, म्हणी, वाक्यप्रचार व खास शब्द विसरलेत. Rather, in those days, most of the students, have not taken,, " THAT PORTION SERIOUSLY.. निबंध कविता--अर्थ  व रसग्रहण वगैरे, गाईडवरून. फक्त % वाढविण्यासाठी. असो.   तर आता सध्याच्या जीवनात, सोप्या रितीने, सुखी जीवनाचा मंत्र, मी ह्या ब्लॉकद्वारा देण्याचे १५ जानेवारी २०२० पासून कबूल केलेय. अन् शब्द पाळला आहे. ह्याच लिंक वर तेव्हापासूनचे लेख वाचू शकाल,  मग पटेल व सुखीसमाधानी जीवन सहज लाभेल. बघाच. मागे जाऊन लेख परत परत वाचा. अन् प्रत्यय येईल.

    चला. आता जो, समर्थांनी मनाच्या श्लोकांत, जेष्ठ नागरिकांना उपदेश केला आहे, तोच कुसुमाग्रजांनी' रूपकात्मक व मनोरंजनात्मक रित्या, त्यांच्या,

        "पाचोळा" या कवितेतून आपलया गळी उतरविण्याचा  प्रयत्न केला आहे. पण आपण दुदैवी. ही कविता ही पौढांसाठी वानप्रस्थाश्रम कसा स्विकारावा, हे सांगत आहे. पण पुन्हा ही शालेय अभ्यास क्रमात टाकून, त्या अजाण बालकांवर अन्याय केलाय. तीच मी आपल्याला आज दाखवणार आहे. आधी कविता वाचा. मग भाष्य. ओके.

पाचोळा

आडवाटेला दूर एक माळ

तरू त्यावरती एकला विशाळ

आणि त्याच्या बिलगूनिया पदास

जीर्ण पाचोळा पडे तो उदास

उषा येवो शिंपीत जीवनासी

निशा काळोखी दडवु द्या जगासी

सूर्य गगनातुनि ओतु द्या निखारा

मूक सारे हे साहतो बिचारा

तरूवरची हसतात त्यास पाने

हसे मुठभर ते गवतही मजेने

वाटसरु वा तुडवीत त्यास जात

परि पाचोळा दिसे नित्य शांत

आणि अंती दिन एक त्या वनांत

येइ धावत चौफेर क्षुब्ध वात

दिसे पाचोळा घेरुनी तयाते

नेइ उडवुनि त्या दूर दूर कोठे

आणि जागा हो मोकळी तळाशी

पुन्हा पडण्या वरतून पर्णराशी.

   कुसुमाग्रज वि.वा. शिरवाडकर

                    आता ह्याचा मतितार्थ पाहू. 

         ही कथा आहे, एका उजाड माळरानावरच्या  एकल्या मोठ्या वृक्षाची. जो येणार्‍या जाणार्‍यांना  छाया सावली देत आहे, या माळरानात  भगभगत्या उन्हात, आपल्या विपुल पर्णराशींच्या मदतीने.   तसेच आपल्या मानवी जनतेच्या हातभाराने, ईश्वर ह्या  दुनियेच्या रंगभूमीवर समाधानाची  छाया देत आहे.

      सदैव तीच पाने काही, वृक्षवल्लींवर राहत नसतात. नवी पालवी येत असते. साहजिक जुन्यांनी, त्यांना, सर्व क्षेत्रात, बाजूस होऊन जागा देणेच योग्य ठरेल, हेच कुसुमाग्रज सांगत आहेत. 

       हा वृक्ष समाज जीवनाचे रूपक आहे. ज्या पानांना, तो दिमाखाने, अापल्या अंगाखांद्यांवर मिरवत अाहे व त्यांच्यामुळेच वाटसरूंना सावली देऊ करतो. ती चिरंतर नसतात. जसे,

         मरे एक त्याचा दुजा शोक वाहे

         अकस्मात ति ही पुढे जात आहे.

          त्या शिवाय नव निर्माणाला जागा कशी मिळणार?

   खाली पडलेल्या व झाडाच्या पायाशी साठलेल्या जीर्ण पर्णराशींना ही तिथून वार्‍याच्या मदतीने दूर जायला पाहिजे. जागा अडवून राहू नये, हेच कवितेत कवीला अभिप्रेत आहे. शब्दशः अर्थ घ्यायचा, तर तरूणांनी खेळ व  टाईमपास सोडून, चरितार्थाच्या मागे लागावे. पौढांनी, तरूणांच्या कर्तृत्वाला वाव द्यावा. पौढांच्या मार्गातून वृध्दानी आपलीच न चालवता, विश्राम घ्यावा.  हा संदेश आहे. पण कोण लक्षात घेते? त्या शालेय मुलांना हा आशय कसा समजावा बरे?  पौढ वृध्दांसाठी पूर्वी किर्तन- प्रवचनातून हे समजावले जाई. पण आजचे बुजुर्ग, ना घरके ना घाट के.😀 . हेच पर्ण राशीप्रमाणे, आहे आपले  विधिलिखित. जाणून घ्या. मालिका व ते जीवन आपल्या कक्षेच्या बाहेरील आहे. असे वर्तन आपल्या स्वतःच्या घरात झेपणार नाही. मुलानातवंडाना मार्गी लावायचे, तर स्वतः track वर रहा.  मुलांनो, परत एकदा सांगते, सांभाळा, आपल्या जेष्ठ पालकांना! नाराज होऊ नका, ह्याचमध्ये आपले भले भविष्य आहे. like ( पटवून घ्या) करा & subscrbe करा. ( या विचार

   सरणीत स्वतःला सामावून घ्या) मग बघा सुख आले दाराशी म्हणाल. त्याला दारातून आत घेणे, तुमच्या हातात आहे. तर उद्या भेटू या.  त्यांच्याच "नटसम्राट" ला वेगळ्या angel ने बघण्यासाठी.